مجازات رشوه ؛ ۰۹۱۰۱۹۲۳۷۲۵

در این مقاله در خصوص رشوه که به عنوان یکی از مهم ترین  جرائم در حوزه فساد اداری و مالی می باشد؛ مصادیق و مجازات رشوه؛ همچنین مفاهیم رشوه؛ رشا و ارتشا؛ شرایط تحقق جرم؛ معاونت در جرم؛ مجازات راشی و مرتشی؛ قانون تشدید مجازات؛ مجازات مفسد فی الارض؛ مشاوره با وکیل متخصص وکلای ققنوس پرداخته شده است.

رشوه چیست ؟ نحوه مجازات آن چگونه است؟

همه ما اطلاعاتی در مورد رشوه چگونگی شکل گیری آن داریم اما شاید کمتر با میزان مجازات و نوع برخود قانونگذار با این نوع جرایم آشنا هستیم.

ما در این مقاله سعی بر این داریم که شما را بیش از پیش با جزئیات این جرم فراگیر در جامعه آشنا کنیم. پس برای این که بهتر بدانیم جرم رشوه چیست و چگونه شکل می گیرد و مجازات رشوه چیست،  تا آخر این مقاله با ما همراه باشید.

اگرچه جرم پرداخت و اخذ رشوه در زمره جرایم علیه آسایش عمومی مطرح می‌شود.

در آیین نامه رسیدگی به جرایم اقتصادی و هم در ماده ۱۰۸ قانون مجازات اسلامی یکی از جرایمی که به عنوان جرایم اقتصادی قید شده جرم رشا و ارتشا است.

ماهیت آن این است که این جرم علیه آسایش عمومی است و در واقع اعتماد مردم را نسبت به دولت از بین می برد اما این جرم به عنوان جرم اقتصادی احصا شده است.

تعریف رشوه؛

به معنای چیزی است که برای ضایع کردن حق یا انجام دادن کاری برخلاف وظیفه و یا صادر کردن حکمی برخلاف حق و عدالت یا برای انجام یک وظیفه قانونی صدور حکم به مقررات قانونی پرداخت می شود.

قانون گذار ما در قانون تشدید مجازات مرتکبین رشا اختلاس و کلاهبرداری و قانون مجازات اسلامی؛

رشوه را در واقع مال یا وجهی که برای انجام کار قانونی یا انجام کار غیرقانونی به یکی از کارمندان دولت پرداخت می شود اعم از اینکه کار انجام بشود یا نشود می گویند.

منظور از رشا؛

پرداخت رشوه توسط راشی است.

منظور از ارتشاء؛

اخذ رشوه است.

رشوه؛ مصادیق و مجازات های آن

• عنصر قانونی جرم رشا و ارتشا ماده ۳ قانون تشدید مجازات رشوه مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری مصوب سال ۶۷؛ 
• ماده ۱۱۸ قانون مجازات رشوه جرایم نیروهای مسلح در مورد نظامیان؛
• در مورد پرداخت رشوه ماده ۵۹۰ و ۵۹۲  قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات.

 ماده ۳ قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشا، اختلاس و کلاهبرداری ( مجازات رشوه )

– وجه رشوه کمتر از بیست هزار ریال باشد:

انفصال از خدمت به مدت شش ماه تا سه سال.

– وجه رشوه بیشتر از بیست هزار ریال و کمتر از دویست هزار ریال باشد:

حبس از یک تا سه سال و جریمه نقدی برابر وجه رشوه گرفته شده و انفصال از خدمت به مدت شش ماه تا سه سال.

– وجه رشوه بیشتر از دویست هزار ریال باشد و کمتر از یک میلیون ریال باشد:

حبس از دو تا پنج سال و جریمه نقدی برابر وجه گرفته شده و انفصال دائم از خدمت و تا هفتاد و چهار ضربه شلاق.

– وجه رشوه بیشتر از یک میلیون ریال باشد:

حبس از پنج تا ده سال و جریمه نقدی برابر وجه گرفته شده و انفصال دائم از خدمت و تا هفتاد و چهار ضربه شلاق.

ماده ۱۱۸ قانون مجازات رشوه جرایم نیروهای مسلح؛

در ماده ۱۱۸ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح هم برای نظامی ها تقریباً همین ماده را آورده است در مورد اخذ رشوه هم ماده ۵۹۰ الهی ۵۹۴ در قانون تعزیرات در مورد پرداخت رشوه می باشد.

جهت عضویت در اینستاگرام حقوقی کلیک کنید

شرایط تحقق جرم رشوه

یک فعل مثبت مادی دادن و گرفتن وجه یا مال یا سند پرداخت با مبلغی غیر واقعی لازم است انجام شود از طرف راشی و به مرتشی داده شود.

عنصر مادی جرم رشوه به صورت ترک فعل قابل تحقق نیست بلکه به صورت فعل مثبت مادی است.

معاونت در جرم رشوه؛

را به مجازات پرداخت رشوه قانونگذار پیش‌بینی کرده است. بنابراین وعده دادن و پیشنهاد دادند که از ناحیه راشی و چه ازناحیه مرتشی به معنی رشوه نیست. حتی شروع به جرم هم تلقی نمی شود.

اگر با هم قبلاً توافق می کردند؛ اما دریافت و پرداخت انجام نشده، صرف توافق برای پرداخت رشوه و یا صرف توافق برای اخذ رشوه جرم تلقی نمی شود.

نکته مهم پیشنهاد و قبول پیشنهاد به معنی اخذ رشوه نیست حتی شروع به جرم هم تلقی نمی‌شود.

شروع پرداخت رشوه زمانی محقق می‌شود که کسی مال یا وجهی را به کارمند دولت برای انجام کار قانونی یا غیرقانونی بپردازد اما به عللی که مربوط به خودش نمی شود مانع می شود.

انصراف اگر ایرادی باشد شروع به جرم نیست ولی اگر انصراف ارادی باشد نی که دستگیر می‌شود یا به هر علتی نمی‌تواند پرداخت را  انجام دهد شروع به جرم تلقی می شود.

نکته دوم؛

پرداخت مستقیم شرط وقوع بزه ارتش آن نیست ممکن است و یا مال به صورت غیر مستقیم به کارمند داده شود.

پرداخت غیر مستقیم به این صورت است که:

معمولاً کارمندان به صورت غیر مستقیم وجه را قبول می کنند.

مثلاً؛ وجه به شخصی غیر از خود کارمند پرداخت می شود، قبول رشوه محقق شده است و شرط دیگر این است که این جرم مختص کارمندان دولت است و برای تحقق این جرم شخصی که رشوه می گیرد باید بر اساس قانون استخدامی رابطه استخدامی داشته باشد.

اما در ماده ۵۹۸ قانون تعزیرات ماموران به خدمات عمومی هم مانند کارمندان دولت مشمول حکم مقرر در این ماده می شوند.

جرم رشوه در خصوص چه کسانی شکل می گیرد؟

• تحقق جرم رشوه با توجه به مقررات ماده ۳ قانون تشدید مجازات رشوه مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری؛
• ماده ۵۹۰قانون مجازات اسلامی؛

علاوه بر وجه یامال یا سند پرداخت قبول بلاعوض مال یا کمتر از قیمت معمولی از مصادیق بزه ارتشاء است.

نکته بعدی در باب مجازات رشوه ؛

مالکیت راشی نسبت به مالی که به عنوان ریشه می دهد شرط وقوع بزه رشا نیست.

مثلا اگر کسی خودش کارمند دولت باشد و مبلغی را اختلاس کند و به کارمند دولت دیگری از پولی که اختلاس کرده بپردازد جرم رشوه محقق شده است حتی اگر مال از طریق کلاهبرداری بوده باشد.

شرط دیگر تحقق جرم رشوه؛

مطالبه و اخذ هرگونه وجه یامال که سازمان ها و ادارات دولتی در قبال ارائه خدماتی که جزء وظایف قانونی آنها محسوب می شود غیرقانونی و بر خلاف مقررات بگیرد.

یعنی این که اگر یک سازمان دولتی مالی را خود سازمان و اداره دولتی از یک شخص بر خلاف مقررات بگیرد و برای آن مجوزی صادر نشده باشد؛ اخذ وجه توسط سازمان ها و ادارات دولتی در قبال انجام کار قانونی اگرچه برخلاف قانون است عنوان رشوه ندارد.

لینک مقاله را به اشتراک بگذارید:

www.ghoghnooslaw.com

punishment-for-bribery

در مورد این موضوع اگر پرداخت رشوه به صورت چک باشد؛

اینکه امکان وصول چک وجود دارد یا امکان وصول آن وجود ندارد؛ فرض بر اینکه طرف در بانک موجودی ندارد، شرط تحقق جرم نیست.

به صرف گرفتن آن چک و لو چکی که از حساب مسدود صادر شده باشد؛ همین که چک را گرفت اخذ رشوه محقق شده است.

در قانون تشدید پیش‌بینی شده که اگر به صورت مستقیم یا غیر مستقیم سند پرداخت را قبول کند تاثیری در تحقق جرم ندارد.

مثلاً برگرداندن چک و منصرف شدن از ناحیه مرتشی از موجبات تخفیف مجازات رشوه است و تاثیری در تحقق جرم ندارد.

جهت عضویت در کانال حقوقی کلیک کنید

چه زمانی اعمال مرتکب جرم رشوه تلقی نمی گردد؟

نکته بعدی این است که در قانون تشدید پیش‌بینی شده که آن کاری که کارمند دولت انجام بدهد باید مربوط به وظیفه خود آن شخص در سازمان متبوعه یا مربوط به یکی دیگر از کارمندان در همان سازمان باشد از مصادیق اخذ رشوه است.

مثلاً اگر کسی در وزارت امور خارجه کار کند و مبلغی را برای این که وظیفه ای که مربوط به خودش است را انجام دهد یا مربوط به یکی از کارمندان وزارتخانه باشد انجام دهد اخذ رشوه است.

اما اگر همین کارمند پولی را بگیرد که یک کار قانونی یا غیرقانونی را انجام دهد. مثلاً در وزارت نفت چون وزارت نفت سازمان مطبوع آن نیست؛ آنجا از مصادیق اخذ رشته تلقی نمی شود.

قانون تشدید مجازات رشوه

چون قانون تشدید می‌گوید:

بابت پولی که می ‌گیرد باید کاری انجام دهد که مربوط به وظیفه خودش باشد یا کارمند دیگری در همان سازمان. بنابراین اگر کارمند وزارت امور خارجه از بابت تسهیل در روند صدور پروانه ساختمانی از شخصی وجهی بگیرد که در شهرداری کارش را انجام دهد از مصادیق اخذ رشوه نیست.

اما در قانون مجازات  رشوه جرائم نیروهای مسلح؛

پیش بینی شده که اگر هر یک از کارکنان نیروهای مسلح پولی بگیرد چه کاری در هر کدام از نیروهای مسلح انجام دهد فرقی نمی کند در ارتش یا سپاه و نیروی انتظامی باشد رشوه تلقی می شود.

در واقع در قانون مجازات رشوه جرایم نیروهای مسلح مجموعه نیروهای مسلح یک سازمان واحد تلقی شده اند؛

لذا؛ اگر یک مامور نیروی انتظامی یا پاسدار ایا ارتشی پولی بگیرد که برای انجام کاری در سازمانی که جزء نیروهای مسلح و از مصادیق اخذ رشوه است.

اما اگر یک کارمند دولتی که در وزارت امور خارجه کار می کند پولی را بگیرد تا بخواهد کاری را در وزارت امور اقتصاد انجام دهد این از مصادیق اخیرش که نیست چون آن شخص در آن سازمان کار نمی کند و می تواند از مصادیق جرایم دیگری مثل کلاهبرداری باشد.

تاثیر سوء نیت مرتکب در مجازات رشوه

• سوء نیت عام یعنی عالما و عامدا آن پول را بگیرد.
• سوء نیت خاص در قبال انجام کاری باشد.

مفهوم سوء نیت عام

بنابراین اگر عالماً و عامداً پول را بگیرد اگر برای قرض باشد یا جزء مطالبات اداره باشد به هیچ عنوان از مصادیق اخذ رشوه نیست و شرط تحقق جرم داشتن سوء نیت عام یا خاص است.

 سوء نیت خاص

بنابراین اگر به عنوان هدیه یا ودیعه پرداخت شود و به عنوان دین به او برگرداند از مصادیق پرداخت رشوه نیست.

اگر کارمند دولت پول را بگیرد اما از ابتدا قصد انجام آن کار مورد انتظار را نداشته باشد آیا جرم محقق شده است؟

نظر قالب و رویه قضایی این است که اگر کسی از راشی پول را بگیرد؛ ولی دست انجام آن کار را نداشته باشد ولی چون به بهانه انجام آن کار پول را گرفته در واقع جرم ارتشا محقق شده است و در قانون کشورهای مصر و انگلستان و کانادا هم این چنین است.

این جرم از جرائم مطلق بوده و صرف گرفتن پول به بهانه انجام کار برای تحقق این جرم کفایت می کند.

مجازات راشی

هر کس عالما و عامدا برای اقدام به امر یا امتناع از انجام امریکا از وظایف اشخاص مذکور در ماده ۳ قانون تشدید مجازات رشوه برای مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاهبرداری مجمع تشخیص مصلحت نظام می باشد وجه یا مالی و یا سند پرداخت وجه  مستقیم یا غیر مستقیم بدهد در حکم راشی است و علاوه بر ضبط مال به حبس از شش ماه تا ۳۰ سال یا ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.

مجازات مرتشی  

به موجب ماده ۳ سه قانون تشدید مجازات مرتشی که در ابتدای مقاله بررسی کردیم.

حال اگر مرتشی با پولی که به عنوان رشوه گرفته مالی بخرد و این مال افزایش قیمت داشته باشد مثل خرید دلار یا خانه نحوه تعیین مجازات رشوه چگونه خواهد بود؟

یکی از اهداف مجازات رشوه 

این است که با مجازات کردن مرتکب افراد را به حالت قبل از ارتکاب جرم برگردانیم؛

همانطور که قبل از ارتکاب جرم بضاعت مالی نداشته با اعمال مجازات هم باید به همان وضعیت برگردد.

بنابراین سود حاصل آن وجه به صاحب اصلی ما بر می گردد که صاحب اصلی مال بسته به مورد یارا شی است ایا مرتشی بنابراین در این خصوص دادگاه تکلیف دارد در مورد افزایش قیمت تصمیم بگیرد و تحت عنوان وجوه ناشی از وقوع جرم این مال را ضبط کند و منوط به این است که دقیقاً مشخص شده باشد.

اگر کارمند دولت چند مرحله مال  یا وجه را بگیرد مشمول تعدد جرم می شود یا یک جرم محسوب می شود؟

چنانچه یک نفر بابت انجام یک کار چند مرحله وجهی را گرفته باشد تعدد محسوب نمی شود. اما اگر از چند نفر پول را بگیرد برای انجام یک کار از مصادیق تعدد جرم نیست. ولی قطعا اگر از افراد متعدد رشوه بگیرد که کارهای متعددی را انجام دهد از مصادیق تعدد جرم است.

آثار جرم رشوه

یکی از آثار جرم رشوه اختلاس این است:

کسی که به اتهام رشوه و اختلاس یا تحصیل مال ازطریق نامشروع و کلاهبرداری تحت تعقیب قرار می گیرد به استناد ماده ۷ قانون تشدید؛

از تاریخ صدور کیفرخواست از خدمت توسط دادستان معلق می شود و دادستان الزاماً باید این تکلیف خود را انجام دهد.

در ماده ۱۲۴ قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح؛

برای دادستان نظامی این تکلیف پیش بینی شده که اگر یک نظامی رشوه گرفت و در مورد آن کیفر خواست صادر شد به محض صدور کیفرخواست دادستان مکلف است نظامی را از خدمت معلق کند علاوه بر الزام دادستان معلق کردن فردی که کیفرخواست صادر شده.

در تبصره ۴ ماده ۳ قانون تشدید ( مجازات رشوه )؛

نیز برای وزیر آن دستگاه این اختیار پیش بینی شده فردی که به اتهامات اخذ رشوه یا اختلاس تحت تعقیب قرار می‌گیرد و پرونده به دادسرا می رود می تواند آن را از خدمت معلق کند.

این تعلیق از خدمت آثار بدی دارد؛ حقوق کارمندان کم می شود و حق آمدن سر کار ندارد و خصوصاً در آن مواردی که پرونده روندش در دادگاه طولانی شود آثار زیادی دارد.

موارد تشدید مجازات مرتشی 

ماده ۴ قانون تشدید مجازات رشوه ؛

کسانی را که با تشکیل یا رهبری شبکه چند نفری و امر ارتشاء اختلاس و کلاهبرداری مبادرت ورزند؛

• علاوه بر ضبط کلیه اموال که از طریق رشته کسب کردند به نفع دولت و استرداد اموال مذکور در مورد اختلاس و کلاهبرداری  و رد آن حسب مورد به دولت یا افراد؛
• به جزای نقدی معادل مجموع اموال؛
• انفصال دائم از خدمات دولتی و پس از ۱۵ سال تا ابد محکوم می شوند و در صورتیکه مصداق مفسد فل عرض باشند مجازات آنها مجازات مفسد فی الارض خواهد بود.

مجازات مفسد فی الارض؛

با استناد به ماده ۲۸۶ است لذا اگر مصادیق مفسد فی الارض و بحث اخلال در نظام اقتصادی کشور باشد؛ دادگاه انقلاب صلاحیت دارد در مورد شبکه هم که منظور باند است در قانون تعریف نشده است.

تبصره ماده ۱۳۰ قانون مجازات اسلامی؛

به تعریف گروه مجرمانه پرداخته که گروه منسجم بیش از دو نفر که برای ارتکاب جرم تشکیل می‌شوند یا اینکه از ابتدا هدفشان ارتکاب جرم نبوده و پس از تشکیل گروه اهدافی را برای ارتکاب جرم  تعقیب ‌کنند. برای اینکه جرم اینها باندی باشد صرف اینکه یک نفر هم کارمند باشد کافی است و رویه قضایی این معضل را قبول دارد.

موارد تشدید مجازات راشی

در ماده ۵۹۲ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مجازات رشوه (راشی) معین شده است:

• علاوه بر ضبط مال؛
• شش ماه تا سه سال حبس؛
• و ۷۴ ضربه شلاق محکوم می شود.

ما بر آن هستیم که هر کسی از حقوق خود آگاه و در به دست آوردن آن از چیزی هراس نداشته باشد.

گروه وکلای ققنوس

در همه حال و در هر شرایطی همراه و یار و یاور مردم عزیزمان بوده است و با سابقه طولانی که در حوزه جرائم گوناگون به لطف داشتن وکلایی متخصص دارد راحتی خیال را در کسب نتیجه برای موکلین خود به ارمغان می آورد.

شما عزیزان می توانید از طریق تماس تلفنی و یا مراجعه حضوری با وکلای گروه ما در ارتباط باشید. در صورت سوال در مورد جزئیات مجازات رشوه با کارشناسان ما تماس بگیرید.

تیم ما مفتخر است که در هر زمینه ای از حضور وکلای متخصص آن حوزه بهره مند می باشد و پس از شنیدن سخنان شما و بررسی پرونده تان بهترین وکیل در حیطه درخواست و مشکل شما را به شما پیشنهاد می دهند.

هیات تحریریه گروه وکلای ققنوس

مجازات رشوه

سالار مرشدی